นอนไม่หลับ แก้ยังไง ? การนอนหลับที่มีคุณภาพเป็นสิ่งสำคัญต่อการฟื้นฟูร่างกายและจิตใจ แต่หลายคนกลับพบว่าตัวเองต้องเผชิญกับปัญหานอนไม่หลับ ซึ่งส่งผลกระทบต่อสุขภาพและประสิทธิภาพในการดำเนินชีวิตประจำวัน ทั้งความเครียด การใช้เทคโนโลยี หรือแม้แต่สภาพแวดล้อมในห้องนอนล้วนมีส่วนในการรบกวนการนอนของเรา บทความนี้จึงรวบรวมเทคนิคและวิธีการที่สามารถช่วยให้คุณปรับตัวและสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการนอน เพื่อให้คุณหลับได้อย่างสบายและเต็มอิ่มมากขึ้น
ทำไมการนอนหลับที่มีคุณภาพจึงสำคัญต่อชีวิตประจำวัน
การนอนหลับที่มีคุณภาพถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อสุขภาพและชีวิตประจำวันของเรา ทําไมการนอนถึงสําคัญ ? ตามรายงานจากศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) คนทั่วไปควรนอนหลับประมาณ 7-9 ชั่วโมงต่อคืนเพื่อให้ร่างกายได้พักผ่อนอย่างเพียงพอ และการนอนหลับสนิทช่วยให้ระบบต่าง ๆ ในร่างกายทำงานซ่อมแซมและสร้างเซลล์ใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การนอนหลับยังมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมความจำ โดยการนอนหลับสนิทช่วยให้สมองสามารถจัดระเบียบความจำและความคิดที่เราเรียนรู้มาในแต่ละวัน นักวิจัยพบว่าการนอนหลับช่วยเพิ่มความสามารถในการจดจำและการแก้ปัญหาได้ถึง 20-30% เมื่อเทียบกับคนที่นอนหลับไม่เพียงพอ
หากการนอนหลับมีคุณภาพไม่ดี อาจนำไปสู่ปัญหาต่าง ๆ เช่น การตัดสินใจที่ไม่แม่นยำ ซึ่งเพิ่มโอกาสการเกิดอุบัติเหตุได้ โดยเฉพาะในกลุ่มคนที่นอนน้อยกว่า 6 ชั่วโมงต่อคืน นอกจากนี้ การนอนน้อยยังมีความเกี่ยวข้องกับการเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรื้อรัง ดังนั้น การนอนหลับที่มีคุณภาพจึงไม่ใช่เพียงการพักผ่อนเท่านั้น แต่เป็นรากฐานสำคัญของสุขภาพและชีวิตที่สมดุล ช่วยให้ร่างกายและจิตใจพร้อมรับความท้าทายในแต่ละวัน
สาเหตุหลักที่ทำให้นอนไม่หลับ
การนอนไม่หลับสามารถเกิดจากหลายปัจจัย ซึ่งแต่ละสาเหตุก็ส่งผลต่อคุณภาพการนอนหลับในแบบที่ต่างกันไป ดังนี้:
- ความเครียดและความกังวล: ความเครียดจากการทำงาน ปัญหาครอบครัว หรือเรื่องส่วนตัวมักทำให้จิตใจไม่สงบ ส่งผลให้สมองทำงานหนักตลอดเวลา แม้ในช่วงที่ควรจะพักผ่อน ความคิดฟุ้งซ่านหรือความกังวลก่อนนอนอาจทำให้หลับยากและทำให้ตื่นขึ้นกลางดึก
- การใช้เทคโนโลยีก่อนนอน: แสงสีฟ้าจากหน้าจออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เช่น โทรศัพท์มือถือ คอมพิวเตอร์ และโทรทัศน์ สามารถรบกวนการผลิตฮอร์โมนเมลาโทนินซึ่งช่วยในการนอนหลับ ส่งผลให้สมองไม่สามารถเตรียมตัวเข้าสู่โหมดพักผ่อนได้เต็มที่ ทำให้การนอนหลับเป็นไปได้ยาก
- สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อการนอน: สภาพแวดล้อมในห้องนอน เช่น แสง เสียง และอุณหภูมิที่ไม่เหมาะสม สามารถทำให้รู้สึกไม่สบายและตื่นได้ง่าย นอกจากนี้ ที่นอนและหมอนที่ไม่เหมาะกับสรีระอาจทำให้รู้สึกเจ็บปวดหรือไม่สบายตัวระหว่างการนอน
- ปัญหาสุขภาพ: โรคต่าง ๆ เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea) โรคกรดไหลย้อน โรคซึมเศร้า หรืออาการปวดเรื้อรัง ล้วนมีผลทำให้การนอนหลับไม่สม่ำเสมอและมีคุณภาพที่ลดลง นอกจากนี้ ฮอร์โมนในร่างกาย เช่น ระดับฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงตามวัย ก็อาจทำให้นอนหลับได้ยากขึ้น
เทคนิคการเตรียมตัวให้พร้อมก่อนนอน
การเตรียมตัวก่อนนอนอย่างถูกวิธีช่วยให้ร่างกายและจิตใจพร้อมสำหรับการพักผ่อนอย่างเต็มที่ เทคนิคต่อไปนี้เป็นแนวทางในการปรับตัวเพื่อให้นอนหลับได้อย่างสบายและมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น:
- สร้างกิจวัตรก่อนนอนที่สม่ำเสมอ: การกำหนดเวลานอนและตื่นในเวลาเดียวกันทุกวันจะช่วยให้ร่างกายคุ้นเคยกับวงจรการนอนอย่างสม่ำเสมอ เช่น การแปรงฟัน การอ่านหนังสือเบา ๆ หรือการทำสมาธิ จะช่วยให้จิตใจค่อย ๆ ผ่อนคลายและรู้สึกพร้อมสำหรับการนอนมากขึ้น
- หลีกเลี่ยงการใช้เทคโนโลยีก่อนนอน: แสงสีฟ้าจากหน้าจออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เช่น โทรศัพท์มือถือหรือคอมพิวเตอร์ รบกวนการผลิตฮอร์โมนเมลาโทนินที่ช่วยให้หลับสนิท ควรหลีกเลี่ยงการใช้เทคโนโลยีเหล่านี้อย่างน้อย 1 ชั่วโมงก่อนนอนเพื่อให้สมองปรับตัวเข้าสู่โหมดการพักผ่อนอย่างเป็นธรรมชาติ
- ทำสมาธิหรือการหายใจลึก ๆ เพื่อลดความเครียด: การทำสมาธิและการหายใจลึก ๆ ช่วยให้ร่างกายและจิตใจผ่อนคลาย การหายใจเข้า-ออกช้า ๆ ช่วยลดความตึงเครียด ช่วยให้สมองสงบและพร้อมสำหรับการนอนหลับที่ดีขึ้น
- อาบน้ำอุ่นหรือดื่มเครื่องดื่มผ่อนคลาย: การอาบน้ำอุ่นก่อนนอนช่วยให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดความตึงเครียดของร่างกาย นอกจากนี้ การใส่ชุดนอนเพื่อสุขภาพก็สามารถช่วยเพื่มความสบายของร่างกายได้ รวมไปถึง การดื่มเครื่องดื่มอุ่น ๆ เช่น นมอุ่นหรือชาสมุนไพรที่ไม่มีคาเฟอีนอย่างชาคาโมมายล์ ก็ช่วยให้ร่างกายอบอุ่นและผ่อนคลายพร้อมเข้าสู่การนอนได้ง่ายขึ้น
- หลีกเลี่ยงการกินอาหารหนักหรือดื่มคาเฟอีน: การรับประทานอาหารมื้อหนักหรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนในช่วงเย็นจะทำให้ระบบย่อยอาหารและระบบประสาททำงานหนัก ส่งผลให้ร่างกายไม่สามารถผ่อนคลายได้อย่างเต็มที่ ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารและดื่มคาเฟอีนอย่างน้อย 4-6 ชั่วโมงก่อนนอน
การปรับสภาพแวดล้อมในห้องนอน
สภาพแวดล้อมในห้องนอนมีบทบาทสำคัญในการช่วยให้เรานอนหลับได้สบายและมีคุณภาพ การปรับห้องนอนให้เหมาะสมสามารถลดสิ่งรบกวนและสร้างบรรยากาศที่เอื้อต่อการพักผ่อนอย่างเต็มที่ ดังนี้:
- ควบคุมแสงในห้องนอน: แสงสว่างเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการผลิตฮอร์โมนเมลาโทนิน ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ช่วยในการนอนหลับ ควรทำให้ห้องนอนมืดสนิทในเวลากลางคืน โดยการใช้ผ้าม่านหนาเพื่อป้องกันแสงจากภายนอก หรือหากต้องการแสงอ่อน ๆ ควรใช้หลอดไฟที่ให้แสงสีส้มอบอุ่นแทนแสงสีขาว เพื่อให้ร่างกายรู้สึกผ่อนคลายและเตรียมพร้อมสำหรับการนอน
- ควบคุมอุณหภูมิของห้องนอน: อุณหภูมิที่เหมาะสมในห้องนอนช่วยให้ร่างกายพักผ่อนได้ดี โดยทั่วไปแล้ว อุณหภูมิที่เหมาะสมจะอยู่ระหว่าง 20-24 องศาเซลเซียส การใช้พัดลมหรือเครื่องปรับอากาศที่ควบคุมอุณหภูมิได้จะช่วยสร้างบรรยากาศที่เย็นสบาย ไม่ร้อนหรือหนาวเกินไป ทำให้หลับสบายตลอดคืน
- ลดเสียงรบกวน: เสียงรบกวน เช่น เสียงรถวิ่ง เสียงคนเดิน หรือแม้กระทั่งเสียงจากเครื่องใช้ไฟฟ้า อาจทำให้เราตื่นกลางดึก ควรใช้วัสดุกันเสียงหรือปิดหน้าต่างให้สนิทเพื่อลดเสียงรบกวนจากภายนอก หากต้องการเสียงเบา ๆ ในห้องนอน ลองใช้เสียงธรรมชาติ เช่น เสียงน้ำไหล หรือเสียงคลื่นทะเล ซึ่งช่วยสร้างความผ่อนคลายและทำให้การนอนหลับมีคุณภาพมากขึ้น
- เลือกที่นอนและหมอนที่เหมาะสม: ที่นอนและหมอนที่พอดีกับสรีระช่วยลดความไม่สบายตัวระหว่างการนอน ควรเลือกที่นอนที่รองรับสรีระได้ดีและไม่แข็งหรืออ่อนเกินไป หมอนก็ควรเหมาะกับการนอนของเรา หากเรานอนหงายควรใช้หมอนสูงปานกลาง แต่ถ้านอนตะแคง ควรเลือกหมอนที่สูงขึ้นเพื่อรองรับศีรษะและคอได้เต็มที่
- เพิ่มกลิ่นหอมที่ช่วยผ่อนคลาย: กลิ่นหอมจากน้ำมันหอมระเหย เช่น ลาเวนเดอร์ แคโมมายล์ หรือไม้จันทน์ สามารถช่วยให้จิตใจผ่อนคลายและเตรียมตัวสำหรับการนอน ลองใช้น้ำมันหอมระเหยกับเครื่องพ่นไอน้ำ หรือฉีดสเปรย์กลิ่นหอมลงบนหมอนเพื่อสร้างบรรยากาศที่ผ่อนคลายในห้องนอน
เทคนิคการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและการใช้ชีวิต
การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและวิถีชีวิตบางประการสามารถช่วยให้การนอนหลับมีคุณภาพมากขึ้น โดยลดปัจจัยที่อาจรบกวนการนอนและสร้างนิสัยที่เอื้อต่อการพักผ่อนอย่างเต็มที่ เทคนิคดังต่อไปนี้สามารถช่วยให้เรานอนหลับได้ง่ายขึ้นและรู้สึกสดชื่นเมื่อตื่นขึ้นมา:
- ออกกำลังกายเป็นประจำ: การออกกำลังกายเป็นสิ่งที่ดีต่อสุขภาพและช่วยให้ร่างกายผ่อนคลาย ทำให้เรานอนหลับได้ลึกขึ้น ควรเลือกเวลาออกกำลังกายที่เหมาะสม โดยแนะนำให้ออกกำลังกายช่วงเช้าหรือบ่าย แต่ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหนัก ๆ ในช่วงก่อนนอนเพราะอาจกระตุ้นระบบประสาทและทำให้ร่างกายตื่นตัวเกินไปจนหลับยาก
- ลดการงีบหลับในช่วงกลางวัน: การงีบหลับในช่วงกลางวันโดยเฉพาะหลังบ่ายไปแล้ว อาจทำให้เรานอนไม่หลับในตอนกลางคืน หากต้องการงีบจริง ๆ ควรจำกัดเวลาให้อยู่ในช่วง 20-30 นาทีและทำในช่วงเช้าหรือกลางวัน เพื่อให้ไม่กระทบกับการนอนหลับในตอนกลางคืน
- ตั้งเวลาเข้านอนและตื่นให้เป็นเวลาเดียวกันทุกวัน: การเข้านอนและตื่นในเวลาเดียวกันทุกวันช่วยให้ร่างกายปรับตัวตามนาฬิกาชีวิต (Circadian Rhythm) และสร้างนิสัยการนอนที่สม่ำเสมอ ร่างกายจะรู้เวลาในการพักผ่อนและเวลาตื่น ทำให้รู้สึกง่วงได้ตรงเวลาและนอนหลับได้ลึกขึ้น
- ฝึกผ่อนคลายจิตใจก่อนนอน: การเตรียมจิตใจให้ผ่อนคลายช่วยลดความกังวลและความเครียดก่อนเข้านอน ลองฝึกหายใจเข้า-ออกลึก ๆ ทำสมาธิ หรือฟังเสียงธรรมชาติที่ทำให้รู้สึกสงบ เพื่อช่วยให้จิตใจผ่อนคลายและไม่คิดฟุ้งซ่าน จึงหลับได้ง่ายขึ้น
เทคนิคการปรับจิตใจให้ผ่อนคลายก่อนนอน
การปรับจิตใจให้ผ่อนคลายก่อนนอนเป็นวิธีที่ช่วยให้เรานอนหลับได้ง่ายขึ้น เพราะเมื่อจิตใจสงบ ร่างกายก็พร้อมที่จะเข้าสู่การพักผ่อนอย่างเต็มที่ เทคนิคเหล่านี้สามารถช่วยให้คุณผ่อนคลายและหลับได้ดีขึ้น:
- การฝึกหายใจลึก ๆ: การหายใจลึก ๆ ช่วยให้ร่างกายและจิตใจผ่อนคลาย โดยเฉพาะการหายใจเข้า-ออกช้า ๆ อย่างสม่ำเสมอ วิธีนี้ช่วยลดความตึงเครียดและทำให้ระบบประสาทสงบ ลองหายใจเข้าช้า ๆ ผ่านจมูก นับ 1-4 ค้างไว้เล็กน้อย แล้วหายใจออกทางปากช้า ๆ อีก 1-4 ครั้ง ทำซ้ำ ๆ จนรู้สึกสบายใจและผ่อนคลาย
- ฝึกทำสมาธิ: การทำสมาธิช่วยให้จิตใจสงบและมีสติ วิธีการง่าย ๆ คือการนั่งหรือนอนในท่าที่สบาย หลับตา และพยายามไม่คิดถึงสิ่งใด ๆ หรือหากมีความคิดฟุ้งซ่านให้กลับมาจดจ่อที่ลมหายใจ เมื่อจิตใจจดจ่ออยู่ที่ปัจจุบัน เราจะรู้สึกผ่อนคลายและพร้อมสำหรับการนอนมากขึ้น
- ใช้วิธีการนึกภาพที่ผ่อนคลาย (Visualization): การนึกภาพที่ทำให้รู้สึกสงบ เช่น ทะเล ภูเขา หรือทุ่งหญ้าสีเขียว ช่วยให้จิตใจรู้สึกผ่อนคลายและมีสมาธิในการนอน ลองจินตนาการถึงสถานที่ที่ทำให้รู้สึกสบายและสงบ แล้วนึกถึงรายละเอียดของสถานที่นั้นให้ชัดเจน เช่น เสียงคลื่นที่ทะเล หรือสายลมที่พัดผ่าน ทำให้จิตใจเราสงบและผ่อนคลายมากขึ้น
- การเขียนบันทึกหรือจัดการความคิดก่อนนอน: หากมีเรื่องกังวลหรือคิดไม่ตก การเขียนบันทึกความคิดหรือสิ่งที่ต้องทำในวันถัดไปจะช่วยให้เราปล่อยวางและไม่ฟุ้งซ่าน การระบายความคิดลงในบันทึกช่วยให้จิตใจเบาสบายขึ้น ทำให้หลับได้ง่ายขึ้นเพราะไม่ต้องคอยกังวลกับสิ่งที่ต้องทำในวันถัดไป
- ฝึกคิดเชิงบวก (Positive Affirmations): ก่อนนอนลองบอกกับตัวเองในแง่บวก เช่น “วันนี้เราได้ทำเต็มที่แล้ว” หรือ “พรุ่งนี้จะเป็นวันที่ดี” วิธีนี้ช่วยลดความกังวลและสร้างความรู้สึกสงบก่อนนอน ทำให้จิตใจรู้สึกผ่อนคลายและพร้อมสำหรับการพักผ่อน
การขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ
หากคุณประสบปัญหาการนอนไม่หลับเป็นเวลานานและวิธีการปรับพฤติกรรมหรือเทคนิคต่าง ๆ ที่ลองมาแล้วไม่สามารถช่วยให้คุณนอนหลับได้ดีขึ้น การขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญจึงเป็นทางเลือกที่ดี ผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์จะสามารถประเมินและวิเคราะห์สาเหตุของการนอนไม่หลับอย่างละเอียด และแนะนำวิธีการรักษาที่เหมาะสมตามสภาพร่างกายและจิตใจของคุณ
- การพบแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับ: แพทย์จะทำการตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด โดยอาจถามถึงลักษณะการนอนหลับและสุขภาพทั่วไป รวมถึงประวัติการใช้ยาหรืออาหารเสริมที่อาจมีผลต่อการนอนหลับ การตรวจนี้จะช่วยให้แพทย์เข้าใจสาเหตุและสามารถวางแผนการรักษาที่เหมาะสม ไม่ว่าจะเป็นการให้คำแนะนำหรือการใช้ยารักษาในกรณีที่จำเป็น
- การบำบัดทางจิตวิทยา (CBT-I): สำหรับผู้ที่มีปัญหานอนไม่หลับเรื้อรัง การบำบัดทางจิตวิทยาสำหรับการนอนหลับ (Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia หรือ CBT-I) อาจเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งเน้นการปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรมที่ส่งผลให้หลับยาก วิธีนี้ช่วยแก้ไขปัญหาการนอนไม่หลับโดยการเปลี่ยนแปลงวิธีคิดและทัศนคติที่เกี่ยวกับการนอนหลับ ช่วยให้เรานอนหลับได้ดีขึ้นอย่างยั่งยืน
- การตรวจการนอน (Sleep Study): ในบางกรณีแพทย์อาจแนะนำให้ทำการตรวจการนอนเพื่อดูข้อมูลการทำงานของร่างกายขณะนอนหลับ เช่น การหายใจ อัตราการเต้นของหัวใจ และการเคลื่อนไหวของร่างกาย วิธีนี้เหมาะกับผู้ที่อาจมีปัญหาการนอนอย่างรุนแรง เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea) หรือความผิดปกติอื่น ๆ ที่ส่งผลต่อการนอนหลับ
- การรักษาด้วยยา (หากจำเป็น): ในบางกรณีแพทย์อาจแนะนำยาช่วยการนอนหลับในระยะสั้น ยาจะถูกกำหนดให้ตามความเหมาะสมและคำแนะนำจากแพทย์เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย ยาเหล่านี้ไม่ควรใช้เป็นวิธีแก้ปัญหานอนหลับระยะยาว เพราะอาจมีผลข้างเคียงและเกิดการพึ่งพายาได้
การนอนหลับที่ดีเป็นพื้นฐานสำคัญของสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ หากคุณประสบปัญหา นอนไม่หลับ ลองนำเทคนิคต่าง ๆ ที่เราแนะนำไปปรับใช้ ไม่ว่าจะเป็นการจัดสภาพแวดล้อม การปรับพฤติกรรม หรือการผ่อนคลายจิตใจ อาจช่วยให้คุณหลับได้สบายขึ้น แต่หากลองหลายวิธีแล้วปัญหายังไม่ดีขึ้น การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก็เป็นอีกทางเลือกที่ดีในการดูแลสุขภาพการนอนของคุณอย่างถูกวิธี หวังว่าคำแนะนำเหล่านี้จะช่วยให้คุณได้พักผ่อนอย่างเต็มที่ พร้อมรับวันใหม่อย่างสดใสและมีพลัง
คำถามที่พบบ่อย
1.ควรทำอย่างไรถ้านอนไม่หลับเพราะความเครียด?
การผ่อนคลายจิตใจเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยลดความเครียดก่อนนอน ลองทำสมาธิ หายใจเข้าลึก ๆ หรือฝึกการเขียนบันทึกความกังวลต่าง ๆ ลงบนกระดาษ วิธีเหล่านี้จะช่วยให้คุณปล่อยวางความคิดที่กวนใจและเตรียมตัวพร้อมสำหรับการนอนหลับที่สบายขึ้น
2.การใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอนมีผลต่อการนอนอย่างไร?
การใช้โทรศัพท์หรืออุปกรณ์อื่น ๆ ที่มีแสงสีฟ้าก่อนนอนอาจรบกวนการผลิตฮอร์โมนเมลาโทนินซึ่งควบคุมการนอนหลับ ส่งผลให้นอนไม่หลับได้ ควรหลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์เหล่านี้ก่อนนอนอย่างน้อย 1 ชั่วโมงเพื่อช่วยให้ร่างกายเตรียมพร้อมสำหรับการนอน
3.มีอาหารหรือเครื่องดื่มที่ช่วยให้นอนหลับสบายไหม?
การดื่มเครื่องดื่มอุ่น ๆ อย่างนมอุ่นหรือชาสมุนไพรที่ไม่มีคาเฟอีน เช่น ชาคาโมมายล์ จะช่วยให้ร่างกายผ่อนคลายและเตรียมพร้อมสำหรับการนอนหลับได้ดีขึ้น นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีคาเฟอีนหรืออาหารหนัก ๆ ก่อนนอน
4.ควรไปพบแพทย์เมื่อไหร่หากนอนไม่หลับต่อเนื่อง?
หากคุณนอนไม่หลับติดต่อกันเป็นเวลานานและเริ่มส่งผลต่อสุขภาพหรือการใช้ชีวิตประจำวัน ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับคำแนะนำเพิ่มเติมและหาวิธีการรักษาที่เหมาะสม การแก้ปัญหาในช่วงเริ่มต้นจะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาการนอนหลับเรื้อรัง
อ้างอิง
- Insomnia: What It Is, Causes, Symptoms & Treatment, Cleveland Clinic, February 13, 2023, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12119-insomnia
- Insomnia – Symptoms and causes, Mayo Clinic, January 16, 2024, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/insomnia/symptoms-causes/syc-20355167
- Insomnia, WebMD, September 21, 2023, https://www.webmd.com/sleep-disorders/insomnia-symptoms-and-causes